Тоа убава, глупава и ранлива го измисли Холивуд

Во 50тите, кога женските улоги од послушни, пресреќни и предотерани домаќинки се прошируваат кон секс бомби, 20th Century Fox ја наоѓа Мерилин Монро и го измислува имиџот на глупавичка пресекси жена која бара да биде спасена од нешто таму, ранлива и бескрајно благодарна. И она прифаќа и тераат се додека она не им рече нешто како дајте другари некоја озбилна улога, доста со глупавкиве, па знам да глумам јас.

Твојата вредност постои само додека си млада, секси, тивка и послушна.

Мерилин Монро била главната секс-бомба на 20th Century Fox. Нејзиниот имиџ бил внимателно граден: наивна, блондинеста, секси и ранлива. Жена која мажите ќе сакаат да ја спасат и ќе ја имаат така секси засекогаш нивна, а таа ќе биде пресреќна. И пресекси засекогаш. Мерилин била многу паметна, некои извори викаат дека можеби била со коефициентот на интелигенција и повисока од научници, го читала Достоевски, била емотивно нестабилна но знаела дека е талентирана и сакала посериозни улоги освен секс идеализација. Затоа, односите со студиото биле затегнати, почнале да и прават притисок дека е заменлива, дека е никој и ништо и дека они ја измислиле, дека ќе ја изолираат, дека ќе ја направат смешка. Мерилин на крај завршува во изолација, трагично, но останува културна икона.

Со тоа што и се заканувале на Мерилин е Џејн Мејнсфилд, која доаѓа подоцна, во 1955, била ангажирана од истата продукција (Fox) како „резерва“ ако Монро продолжи да биде проблематична (демек често била „непослушна“, одбивала улоги, доцнела, сакала драмски улоги). Џејн настапува како културен шок и кич, нејзе ја викаат Мерилин за работничката класа. Била екстремно послушна и сервилна кон студиото, правела се што сакале, се појавувала на настани разголена и агресивно заводлива. Џејн сето тоа го прави со истата цел, да стигне до сериозни улоги. Таа исто така е далеку од глупава, член е на Менса, пресметлива е но покорна. Мислела дека послушноста за разлика од непослушноста на Мерилин ќе и донесе бенефит. Завршува исто како неа, трагично, не толку изолирана бидејќи се свртела кон нискобуџетни филмови и настапи по клубови но сепак дистанцирана од студиото.

За продукцијата, времето е непријател. Дури и со 30 години, жената се третира како „потрошен бренд“. Монро веќе била третирана како стара за некои улоги на 35. Мејнсфилд на крајот снимала евтини, експлоатациски филмови, затоа што продукцијата „ја отфрлила“. И двете биле постојано сексуализирани, но морале да глумат дека се поласкани. Ако некој новинар направел вулгарна шега, морале да се насмеат. Сликите за списанија биле често направени на граница на дозволеното, но обвиени во „невиност“. Продукцијата ги третирала како сопственост на публиката. Нема простор за депресија, за приватност, за болка. Монро постојано морала да биде „Мерилин“ – и кога не ѝ се станувало од кревет. Џејн правела медиумски перформанси дури и со своите деца, или во моменти на лична криза.

Продукциите не сакале личност со мислење. Сакале „пакување“ кое се носи, зборува и се движи по инструкција. Кога Монро се побунила и побарала драмски улоги и подобар договор, студиото ја казнувало. Џејн, иако член на Менса, ја криела интелигенцијата и глумела глупава – затоа што така барале. Барале емоционална инфантилност – жена што нема сувереност, што не го оспорува машкиот авторитет на сетот или во животот.

Продукцијата барала сексуална привлечност која е детинеста, наивна, лесно контролирана. Жената мора да биде пожелна, но не моќна. Монро требало да глуми „глупа блондинка“ – жена која не знае дека е фатална. Мејнсфилд истото, но во претерана карикатурална форма – со поголеми гради, повисок глас, поагресивен флерт. Целта на продукцијата била да создаде архетип на жена која возбудува, но не плаши. Мажот гледач треба да фантазира дека може да ја „има“, но и да ја „контролира“.

Во 1950-тите, Холивуд функционирал на студиски систем каде секоја актерка била во „сопственост“ на одредено студио. Ривалството меѓу Џејн Мејнсфилд и Мерилин Монро било маркетиншки спектакл, не вистински антагонизам. Тоа било пример како продукциите ги користат жените како брендови, како фабрики за сексуалност, додека самите жени биле далеку посложени, ранливи и способни од имиџот што им бил наметнат. Ова „ривалство“ не било женско, туку машка продукциска стратегија. Двете биле објекти на холивудската фабрика за соништа. Заеднички знаменател: секси блондинка која се продава, но со различна нота (наивност кај Монро, пародија кај Мејнсфилд). Холивуд ги користел двете додека продавале ― потоа ги напуштил (Монро умира во 1962; Мејнсфилд во 1967 во сообраќајна несреќа).

1955, Холивудска забава на креаторот Чарлс Фицсимонс (или на ресторанот Romanoff’s, според некои извори). Мерилин Монро седела на централна маса, облечена софистицирано. Џејн Мејнсфилд, ненајавено, влегува доцна – со розов фустан со исклучително длабоко деколте и отворена половина, и намерно се позиционира крај Мерилин, со фотографи што следат. Следниот ден сите весници објавуваат слики од Мејнсфилд, буквално потиснувајќи ја Монро од фокусот. Овој потег бил диригирана ПР-стратегија од студиото на што Мерилин одговорила: “She’s a joke. A joke they think can replace me.”

Fox ја користи Мејнсфилд во „The Girl Can’t Help It“ како директна замена за Мерилин, која одбила слични улоги претходно. Џејн глуми секс-бомба со висок глас и нагласена наивност – „карикатура“ на Монро. Продукцијата дури го рекламира филмот со фразата: „She makes Marilyn look like Shirley Temple! Но, имало контра ефект. Јавноста почнува да ја гледа Џејн како евтина, комична верзија на Монро – што и помогнало за слава, но ја заковало во „бижутерија“.

Барале од Џејн да седнува до сите популарни актерки од тој период, врз кои немале контрола и да ја сликаат фотографи како она е најубава и сите ги засенува. На вечера во чест на Софија Лорен, Џејн Мејнсфилд намерно седнува веднаш до неа, со градник кој „случајно“ се спушта. Познатата слика каде Софија ја гледа со згрчен поглед стана иконична. Истиот вид на агресивна медиумска манипулација Џејн го користела и против Мерилин. Секогаш се позиционирала како сензално „надмоќна“, но со нерасположеност од другите жени.

Мерилин Монро била на првата насловна страна на Playboy (1953), со стари фотографии. Но, таа немала контрола ниту договор со списанието – тие користеле слики од календар кои таа ги сликала порано од финансиски очај. Џејн Мејнсфилд пак, доброволно позирала за разголени фотосесии за Playboy и други магазини, знаејќи точно што прави. Нејзините слики биле уште попровокативни, со отворена еротика.

Притисокот цело време да блескаш и никогаш да не си тажна и да бидеш во улогата 24/7/365 ги фрлило двете кон пороци, алкохол, апчиња и дрога. На крај, и двете не паѓаат затоа што не биле доволно добри, туку затоа што системот не знае што да прави со жена која веќе ја „исцедил“.Продукцијата не барала глумици. Барала фантазии. Архетипи. Илузии. Ги сакале убави, но неинтелигентни, сексапилни, но недостижни, живи, но симболични, автентични, но контролирани, гласни во телото, тивки во умот.